Natuursteen als gevelbekleding: plaatsing & onderhoud

De bevestigingswijze van een gevelbekleding uit natuursteen is afhankelijk van het formaat (gewicht) van de stukken, de plaatsingshoogte en de locatie, en vanzelfsprekend ook de steensterkte. Woningen aan de kust vangen bijvoorbeeld veel wind en zout, waardoor voor hun gevelbekleding strengere sterktewaarden gelden dan voor particuliere woningen in de stad.

Er kan ook esthetisch gespeeld worden met plaatsingswijzes, door bijvoorbeeld bepaalde stenen naar voren te halen, wat weliswaar duurder is. Belangrijk voor het esthetische aspect is om donkerdere en lichtere tegels goed te mengen. Ook een mooie hoekafwerking is van belang. Daarvoor worden de platen onder een hoek (verstek) van 45° verzaagd, waarna de afschuiningen of gebroken kantjes ('chanfreinen' in de volksmond) netjes tegen elkaar worden geplaatst.

FORMAAT

Panelen met een 1-op-2-verhouding (meestal 120 x 60 cm) zijn esthetisch en vormen het esthetische en praktische standaardformaat. Daarnaast zijn tegels en langwerpige (stapel)strips courante formaten. Ook hier geldt dat alles mogelijk is: ontginning en verzaging kunnen gebeuren op maat van het project. Zandsteen wordt sowieso noodgedwongen in kleine formaten verzaagd. Een nieuwe ontwikkeling is het verzagen van weinig poreus natuursteen tot baksteenformaat om het als praktisch bouwelement te gebruiken, los van de esthetische bekledingsfunctie.

BEVESTIGING

Verlijmen en vermetselen Door het bevestigen van panelen op een verlijmde ondergrond wordt het hele oppervlak ondersteund en elastisch, waardoor de inherente sterkte van de natuursteen minder belangrijk wordt. Dat maakt het plaatsen van nagenoeg alle natuurgesteenten mogelijk, zoals leisteen die door de gelaagdheid niet verankerd kan worden. Algemeen geldt dat verlijming niet boven 8 m hoogte mag worden toegepast. Verlijmen is nadelig voor de ventilatie. Door de ontwikkeling van lichtere mortellijmen en nieuwe verlijmingstechnieken is de nood aan open luchtgleuven vandaag echter minder van belang.

Verlijming lukt moeilijk voor die natuurstenen die vocht- en vorstgevoelig zijn, door de verschillende uitzettingscoëfficiënten van het ingedrongen water en de natuursteen. Het is een goedkopere methode dan verankering doordat de platen minder dik hoeven te zijn. Dat reduceert tevens de dikte van de gevelmuur.

Nog meer dan verlijmen is het vermetselen van gevels nadelig voor de ventilatie. Het levert wel stevigere gevels op en helpt om mooier aan te sluiten om koudebruggen te vermijden. Een laagdikte van 5 mm wordt aangeraden voor steen- of stripformaten. Ook kan er verlijmd worden op isolatie mits een vermetseling.

Verankering

De sterkte van de steensoort, het gewicht en de grootte van het paneel (max.1 m²) bepalen het aantal vereiste ankers. Vier tot zes ankers per paneel is gebruikelijk volgens de verankeringsvoorschriften. Hoe meer ankers, hoe duurder de plaatsing wordt. Bovendien geldt dat platen dikker moeten zijn dan bij verlijmde steenstukken (3 cm bij graniet en basalt, 4 cm bij zwakkere soorten), wat eveneens de prijs opvoert. Het grote voordeel van verankering is de goede ventilatie via de luchtspouwen. Het nadeel is de dikte van de gevelmuur. Verankerde gevels zijn bovendien makkelijker te isoleren en sluiten goed aan op een dakconstructie, wat goed is om koudebruggen te vermijden.

VOEGEN

Om de breedte van de tussenvoegen te bepalen, moet er rekening gehouden worden met de uitzetting door de maattolerantie te verdubbelen en er nog 1 mm bij te rekenen. Na de plaatsing komt de vraag of de voegen worden opengelaten voor een goeie ventilatie of worden opgekit met silicone. De juiste mortellijm of silicone kiezen is van belang: sommige zijn niet geschikt voor natuursteen door de weekmakers die in de steen dringen en de rand verkleuren.

Er bestaan ontvlekkingsproducten, maar voorkomen is beter dan genezen. Voor de grondetage aan de straatkant worden open voegen afgeraden om vervuiling door menselijke hand te voorkomen. Opgekitte voegen kunnen ook verkleuren door het water dat niet weg kan, en door de chemische reactie van het silicone met de mineralen.

BESCHERMING

Gevels hebben weinig onderhoud nodig. Reiniging met zure chemicaliën is daarom overbodig en wordt afgeraden wegens schadelijk voor bepaalde steensoorten. Voor stadswoningen is er wel een antigraffitibehandeling mogelijk voor de grondetage. Om schade door gegooide fietsen en strooizout te vermijden, kan naast een beschermde laag ook gekozen worden voor dikkere platen aan de straatkant, zonder dat dat zichtbaar is.

Bron: FloorTech